بسترها و بایستههای سال نوآوری و شکوفایی
مقدمه :
« من
امسال را سال نوآوری و شکوفایی مینامم و انتظار دارم که ان شاء
الله هم در زمینه نوآوری و هم در زمینه شکوفایی، ملت ما شاهد
نتایج شیرینی باشند و سال را انشاء الله به بهترین وجهی، با عزت،
با موفقیت، با کامیابی و شادابی و با توان بیشتر به پایان ببرند.
«
مقام معظم رهبری نوروز 87 »
اندیشه های راه گشا
نیروهای مسلح، چه ارتش، چه سپاه، چه بسیج، چه نیروی انتظامی،
روز به روز باید خود را نیرو مندتر کنند، نوآوری یعنی این،
نوآوری فقط در ساخت سلاح و تجهیزات نیست، اگر چه نوآوری در ساخت
و ابتکار در بوجود آوردن روشهای جدید تسلیحاتی، یکی از نوآوریهای
مهم است، اما نوآوری در سازماندهی و تشکیلات، نوآوری در شیوههای
پشتیبانی، نوآوری در دستورالعملهای رزمی، همهی اینه، لازم
است. گامهای بلند بردارید، گامهای محکم بردارید، به سمت هدف های
روشن با قوت و قدرت حرکت کنید، خودتان را نیرومند کنید، این دژ و
این حصار را برای ملت ایران اطمینان بخشتر کنید.
« بیانات مقام معظم رهبری در مراسم نظامی مشترک یگانهای
نیروی مسلح استان فارس 12/2/87 »
نوآوری در عرصه های گوناگون
امسال برای ملت ما سال « نـوآوری» باشد ، این نوآوری مخصوص یک
عرصه ی خاص نیست، در آزمایشگاه و مرکز تحقیقات، در کلاس درس، در
حوزهی علمیه، در دانشگاه، در کارگاه صنعتی، در محیط اداری، در
منطقهی کشاورزی و باغی و در همه جا ابتکارات انسانهای مبتکر و
نوآور، میتواند هر کاری را یک گام پیش ببرد، و در مجموع کشور را
از یک گذرگاه مهمی عبور بدهد.
« مقام معظم رهبری 11/2/87 »
خود شناسی در تربیت
هر که میخواهد تا خود پسندی نفس و تباهی نهاد خویش را بشناسد،
گو: به سخن ستایشگر خود گوش فرادار پس اگر نفس به کمترین حد،
تغییر حالت یابد، او باید بداند که نفس را به حق راه نیست. زیرا
به ستایش بیحقیقت آرام میگیرد و از مذمت بیاساس نگران میشود.
و اگر او گاهگاه نفس خود را به خوارداشتن که در خور آن است
مقابله کند آنگاه، چنان شود که مدح آفرینخواهی در او اثر نکند و
به نکوهش پردازی التفات ننماید .
1- ابو عبداسد سلمی نیشابوری ، قرن چهارم و پنجم ، رشد معلم ، ص 29
اگر انسان در جهل بمیرد در حالیکه استعداد او کسب دانش را داشته
است من این را یک تراژدی مینامم.
در پیام های نوروزی رهبر معظم انقلاب که از سال 1369 خطاب به مردم
و مسئولان کشور ایراد میشود، هر سال با نام و عنوانی مشخص گردیده
است. این نام گذاریها گاه با لحاظ مناسبت خاص آن سال و همچنین درک
شرایط کشور همراه بوده است، که نامگذاری سال 1379 به نام «رفتار
علوی» که نخستین روزهای فروردین آن مصادف با عید غدیر بود و یا
نام گذاری سال 1384 به «همبستگی ملی و مشارکت عمومی» که در آن
انتخابات سرنوشت ساز ریاست جمهوری برپا گردید، از این گروه
نامگذاریها هستند، اما در برخی سالهای دیگر، نام گذاریها بدون
لحاظ مناسبتی خاص، تنها بر اساس درک شرایط و ضرورتی برخاسته از
نیاز استراتژیک کشور بوده است که نام گذاری سال هایی چون انضباط
اجتماعی و وجدان کاری، نهضت تولید علم، پاسخ گویی مسئولان،
نهضت خدمت رسانی، نوآوری و شکوفایی و... از این گروه میباشد.
شناسه راهبردی نظام
از نگاه رهبر معظم انقلاب، نامگذاری هر سال، یک نوع
هدفگذاری است که شناسه راهبردی نظام را در سال مشخص میسازد و
دستگاههای اجرایی، قانونگذاری و قضایی با تدارک طرحها، لوایح،
آییننامهها و مقررات اداری باید در مسیر تدارک آن اهداف گام
بردارند. از سوی دیگر رسانهها و دستگاههای تبلیغی نیز وظیفه
دارند با تبیین و تشریح ضرورتها و نیازهای استراتژیک کشور، بستر
مناسب را جهت تدوین الگویی جامع همراه با ضمانتهای لازم فراهم
سازند.
اما نامگذاری سال 1387 به نام «نوآوری و شکوفایی» نشان
میدهد که از نگاه مقام معظم رهبری، نظام اسلامی از مرحله «مشق و
تمرین و قلق گیری» عبور کرده و باید خود را آماده خیز نهایی که
همانا ارائه چهرهای مقتدر، عطوف و کارآمد از نظام اسلامی و ایجاد
و گسترش عدالت و تقسیم مکارم اخلاق است بنماید.
بسترها و بایسته های نوآوری و شکوفایی
«
نوآوری» یک پدیده فطری است که در زمره نیازها و آرمانهای اصیل
بشریت خداپرست، عدالتخواه و آزاده به حساب میآید. یکی از هنرهای
کارگزاران و حاکمان در نظام اسلامی تبدیل این نیاز فطری به یک
مطالبه عمومی و به منصه ظهور رساندن آن است. بنابراین باید بسترهای
نوآوری و شکوفایی را مهیا ساخت که در این مجال کوتاه به برخی از آن
موارد اشاراتی خواهیم داشت.
الف) احیای اعتماد به نفس ملی
یک ملت زمانی میتواند به نوآوری و ابتکار دست بزند که از
اعتماد به نفس لازم برخوردار باشد. تواناییهای خود را بشناسد و به
آنها باور و اعتماد داشته باشد. باید روحیه اعتماد به نفس ملی را
در کشور بالا برد تا زمینه نوآوری و شکوفایی ایجاد شود. «ما
میتوانیم» شعار نیست، بلکه یک اعتقاد است که در پناه آن و با
اتکال به منبع لایزال الهی میتوان به عزت و اقتدار ملی دست یافت.
ب)
شجاعت و قدرت ریسک پذیری
شجاعت و قدرت ریسکپذیری از بایستهها و لوازم نوآوری است.
باید روحیه ریسک پذیری در کشور بالا برود. شجاعت علمی و قدرت نقد
کردن و نه گفتن به تعاریف و روشهای بیگانه در کشور بالا برود.
نباید از قدم گذاشتن در میدانهای بزرگ و جدید هراسید. به فرموده
رهبر معظم انقلاب « نباید خیال کنیم که نسخههای اقتصادی غرب،
آخرین حد دستاورد بشری است، نه، این هم یک نسخهای است و دورهای
دارد و آن دوره طی میشود و فکر تازه و فکر نویی وارد میدان
میشود.»
ج)
راه اندازی کرسی های تولید فکر و آزاد اندیشی
نوآوری و شکوفایی در فضای علمی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و
اقتصادی از تولید علم آغاز میشود و تولید علم به تولید نظریه و
فکر وابستگی تام و تمام دارد. یکی از بایستههای تولید نظریه و
فکر، راه اندازی کرسیهای آزاداندیشی در حوزههای علمیه و
دانشگاههای کشور است. این دو مرکز باید به عنوان قلب تپنده نوآوری
و شکوفایی، طلایهدار نهضت تولید علم باشند. باید شادابی، نوگرایی
و نوزایی را به این خاستگاههای تولید علم بازگرداند.
د)
پرهیز از بخشی نگری
نوآوری نباید بخشی شود، بلکه تمام ارکان جامعه اسلامی باید
خود را در آن سهیم و شریک بدانند. نوآوری یک متولی خاص ندارد بلکه
همه دستگاهها و قوای کشور باید به میدان بیایند.
ه)
پایداری در نوآوری
نوآوری مربوط به زمان و برههای خاص نیست. خصیصه جامعه
اسلامی مبتنی بر زایش و رویش است. اجتهاد در فقه اسلامی یعنی
زایشها و رویشهای مستمر، لازمه اجتهاد و نوآوری، توجه تام به
ارزشها، اصول، مصالح، منافع، نیازها و اقتضائات است و این توجه و
التزام است که « اجتهاد » را متمایز از «بدعتهای» فتنه برانگیز
مینماید.
و) ضابطه مند بودن
نباید به نام ندیشی و نوآوری، مرزهای حقیقت و فضیلت لگدکوب
شود و مقدسات و آرمانهای یک جامعه دستخوش تحقیر، تمسخر و هواهای
نفسانی شود. نوآوریها باید ضابطهمند و دور از افسار گسیختگی باشد
و گرنه نتیجهای جز اضمحلال، فروپاشی و انحلال نخواهد داشت.
استعمار فرانو برای تمام ارکان جامعه اعم از سیاست، اقتصاد، فرهنگ،
هنر، ورزش و حیطههای علمی و آموزشی، نسخهای رنگینی پیچیده است و
با قلب واقعیت ها، تعاریف جدیدی را ارائه میدهد. نباید اسیر خوش
بینیها و خوش باوریها شد. تجربه دهههای اخیر نشان میدهد که
دنیای غرب با برچسب نوآوری، نوزایی و دنیای مدرن و فرامدرن، در
صدد القا و دیکته فرهنگ سلطهگر خود بوده است.