سياسي/ خبرگان
سؤال: فلسفه ي وجودي مجلس خبرگان چيست؟
در پاسخ به اين سؤال چند نكته قابل بررسي است:
1- بر اساس روايات و نصوص متعدد فقهاي جامع الشرايط (به صورت
عام) از طرف امامان معصوم(ع) منصوب مي شوند و همه داراي ولايت
مي باشند.
2- تصور وجود رهبران متعدد در يك حكومت غير قابل قبول است چون
موجب هرج و مرج مي شود.
3- منطق عقل و حكومت وحدت رهبري را ايجاب مي كند.
نتيجه اي كه از مطالب فوق الذكر مي گيريم اينست كه در مقام عمل
فقط يك فقيه بايد اعمال ولايت كند.
اما چگونه مي توان آن را از ميان فقيهان برگزيد؟ اينجاست كه
روايات براي حل اين مساله ملاك هاي برتري را در بعد فقهي،
عدالت و تقوا و ورع مطرح مي نمايند. همچنين فقيهي كه اعمال
ولايت مي كند بايد از ديگر فقيهان در اداره حكومت تواناتر،
داراي توان مديريتي و درك سياسي بالاتر و آگاهي بيشتر به
مقتضيات زمان و مكان داشته باشد. ژرف نگر، بصير، شجاع و مدافع
دين و دينداران باشد، از ستمديدگان و محرومين حمايت كند و در
مقابل مستكبرين و ظالمين باشد.
اما راهكارهاي منطقي و مورد قبولي كه براي انتخاب فقيه
جامع الشرايط مي باشد عبارتند از:
1- روشني و وضوح برتري او نسبت به ديگر فقهاي هم عصرش،
بگونه اي كه هيچ كسي در حد او نيست. در چنين مواردي نياز به
اقامه بنيه يا گزارش كارشناسان خبرگان نيست و حق حاكميت با
اقدام فقيه و پذيرش مستقيم و بي واسطه مردم اعمال
مي شود. مانند: پذيرش رهبري بي نظير حضرت امام خميني از سوي
آحاد مردم و پذيرش نظام جمهوري اسلامي ايران در فروردين 1358.
2- در مواردي كه تشخيص فقيه افضل و اعلم به رهبري از ميان ساير
فقها پيچيده و دشوار باشد و مردم خود توانايي تشخيص چنين فقيهي
را نداشته باشند به خبرگان رجوع مي كنند و آنان را وكيل خود
قرار مي دهند تا ولي فقيه واجد شرايط رهبري را شناسايي كنند،
زيرا:
الف- مراجعه به متخصصان و افراد خبره يك قاعده عقلي و فراگير
است.
ب- مردم در زندگي اجتماعي خود سعي مي كنند از اين قاعده پيروي
كنند و مورد تاييد شرع مقدس نيز مي باشد. بنابراين مردم با
رجوع به خبرگان، از آنان مي خواهند، رهبر را شناسايي و معرفي
نمايد.
در قانون اساسي مصوب 1358 هر دو راه كار براي شناسايي و معرفي
رهبر وجود داشت ولي از آنجا كه وجود فردي مانند حضرت امام(ره)
در طول تاريخ بسيار نادر است، در بازنگري قانون اساسي، راهكار
دوم(شناسايي توسط خبرگان) رسميت يافت. نكته قابل ذكر اينكه هر
چند مجلس خبرگان با ويژگيهاي لحاظ شده در قانون اساسي در جهان
بي نظير است اما انتخاب از طريق مجلس هاي خبرگان(كه انتخابي
غير مستقيم) در كشورهاي ديگر جهان نيز سابقه دارد مانند،
انتخاب نخست وزير هند و انگلستان، صدر اعظم آلمان و رئيس جمهور
امريكا.
سؤال: چرا در زمان معصومين(ع)مجلس خبرگان وجود نداشت؟
جواب اين سؤال واضح است زيرا دو گونه نصب داريم:
1- نصب خاص:
و آن عبارت است از انتخاب يك شخص معين براي مقام يا سمتي كه
براي معصومين(ع)از طرف خداوند و با ابلاغ معصوم پيشين انجام
مي شد.
2- نصب عام:
كه در شرايط عدم دسترسي به معصوم(ع)توسط معصوم(ع) نسبت به
فقيهان انجام شد تا جامعه و امور آن سامان يابد و مردم معطل
نشوند و توسط فقيهاني كه صيانت نفس دارند حافظ دين اند و مخالف
هواي نفس و مطيع خداوند هستند، هدايت شوند.