جلوه های نورانی
پیامبر اکرم (ص) : السُّؤالُ نِصفُ العِلم . / (کنزالعمّال : 29260)
پرسش نیمى از دانش است .
**********************************
قله های فقه شیعه
آیت الله العظمی مرعشی نجفی (رحمت الله علیه)
فقیه نامدار سید شهابالدین مرعشی نجفی ، در 20 صفر 1315ق. در نجف به دنیا آمد. نَسَب ایشان پس از سی و سه واسطه به امام سجاد(ع) میرسد. وی ابتدا به تحصيل علوم جديد و بخشي از طب سنتي روي آورد و سپس به تحصيل علوم متداول حوزوي پرداخت. ایشان آنچنان علاقه به فراگیری داشت که حتی مدتى نزد علماى زيديه و علماى اهل سنت به فراگيري علم حديث پرداخت و از آنان اجازه نقل حديث گرفت. آیت الله مرعشی از بسیاری از مراجع بزرگ تقلید آن زمان از جمله، آقاضیاء عراقی، آقاسید ابوالحسن اصفهانی و شیخ عبدالکریم حائری اجازه اجتهاد گرفت که این مهم در بیست و هفت سالگی اتفاق افتاد. ایشان بر علوم مختلفی همچون: ریاضیات، ادبیات، منطق و حکمت ،عرفان و کلام ، علوم غریبه و سلوک عرفانی، رجال ، أنساب، فقه و اصول و... تسلط داشت. وی پس از رحلت آيت الله حائرى به تدريس خارج فقه و اصول پرداخت. در طول بيش از هفتاد سال تدريس در حوزه علميه قم، شاگردان بسیاری همچون: سید مصطفی خمینی، مرتضی مطهری، محمد مفتح، دکتر بهشتی، شهید صدوقی، طالقانی، نوری همدانی و.. را تربیت نمود.ایشان در طول ساليان دراز عمر با بركت خويش كتابها و مقالههاى زيادى دربارة علوم قرآني، ادبيات عرب، حديث، دعا، فقه، اصول، منطق، لغت، تاريخ، رجال و تراجم، انساب و... نوشت كه شمارآن به 150 كتاب، رساله و مقاله ميرسد. آیت الله مرعشی پس از رحلت آيت الله بروجردي در سال 1380 قمری در زمره معدود مجتهداني بود كه به عنوان مرجع شيعيان برگزيده شد و از آن پس به عنوان يكي از اركان اصلي حوزه و جهان تشيع در آمد. در طول ساليان دراز كه مرجعيت تقليد شيعيان را بر عهده داشت، خدمات شاياني به جهان اسلام نمود. از فعالتیهای مهم ایشان تأسيس مدارس علميه مهديه ، مؤمنيه ، شهابيه و مرعشيه بود.مهم ترین اثری که از ایشان به یادگار مانده است، ساخت کتابخانه بزرگی است که ایشان با زحمت و رنج فراوان انجام دادند مورد توجه نويسندگان، دانشمندان، مراكز علمى و تحقيقاتى سراسر جهان است. ايشان كه دخالت در سياست را وظيفه شرعي و تكليف ديني خود تلقّي مي كرد، در غائله انجمنهاي ايالتي و ولايتي از مرحوم امام خمینی(ره) حمايت نمود و در مواردی با صدور اعلاميه هاي مشترك يا مستقل نظر خويش را درباره مسائل كشور بيان می کرد. در جریان دستگری امام خمینی(ره) نیز به دفاع از امام پرداخت و با صدور اعلاميه هاي شديداللحني آزادي بي قيد و شرط ايشان و ساير محبوسين را خواستار گرديد. آن گاه كه امام به تركيه تبعيد گرديد از راههاي گوناگون با مراجع نجف ارتباط برقرار كرد و از آنان خواست در اين مورد اقدامي بنمايند. در سال 1356 ش كه عوامل دست نشانده دستگاه ستم در روزنامه اطلاعات مقاله اي توهين آميز عليه امام خميني(ره) انتشار دادند، آية اللّه مرعشي همگام با ساير بزرگان در اين باره موضع گيري سختي نمود. با بازگشت امام از پاريس، ايشان همگام با بنيان گذار نظام اسلامي ايران از هيچ گونه تلاشي دريغ نكرد. سرانجام اين مرجع بزرگ تقليد شيعه در سن 96 سالگی بر اثر سکته قلبی از دنیا رفت و در جوار كتابخانه بزرگش در شهر مقدس قم به خاك سپرده شد.
( منبع : بنقل از سایت حوزه hawzah.net )
**********************************
احکام طهارت
س: معمولاً در زير قالى كه در اتاق پهن است گرد و خاكهايى جمع مىشود آيا تيمم با اين نوع خاك صحيح است يا خير؟
ج: تا امكان تهيهى خاك وجود دارد، تيمم بر گرد و غبار صحيح نيست مگر به اندازهاى باشد كه عرفاً بر آن خاك صدق كند.
س: آيا منظور از کشيدن کف دست بر پيشانى در تيمم تا سر انگشتان است يا فقط کف دست کافى است؟ همچنين بر پشت دستها؟
ج: کف دست به تنهايى کفايت نمىکند و کشيدن تا سر انگشتان لازم است، و نسبت به پشت دست هم بايد تا سر انگشتان باشد.
**********************************
احکام اقتصادی
س: آيا نگهدارى و خريد وسايل و لوازمى که داراى عکسهاى «باربى» که ساخت کشور آمريکا مىباشد که با اهداف خاصى توليد شده جايز مىباشد؟
ج: هرگونه خريد و فروش و نگهدارى وسايل و لوازمى که کمک به کشور غير مسلمان سازنده آن در جهت بهرهگيرى درآمد حاصل از ساخت آن در معارضه و مبارزه با اسلام و مسلمين باشد و يا موجب اشاعهى فساد گردد، جايز نيست.
س: آيا برداشتن اموال فرد بدهکار بدون اطلاع و اجازه وى جايز است؟
ج: تقاص از طلبكار در صورتى مجاز است كه بدهكار، بدهى خود را انكار كند يا در پرداخت آن كوتاهى كند و براى رسيدن به حق راهى جز تقاص باقى نباشد؛ در غير اين صورت برداشتن مال از او بدون اذن و تصرف در آن جايز نيست.
**********************************
احکام نماز
س: در صورتى که فرد توانايى بجا آوردن قضاى روزه و نمازهاى فوت شده خود را نداشته باشد (نه از لحاظ مالى و نه جسمى) تکيف او چيست؟
ج: در مورد قضاى نماز اگر اميد به خوب شدن ندارد، واجب است به هر کيفيتى که مىتواند آن را انجام دهد و در هر صورت اگر انجام نداد بايد وصيّت کند تا پس از مرگ او بر طبق وظيفه عمل شود. ولى در صورت اميد به خوب شدن، احتياط آن است که تأخير بيندازد و در زمان خوب شدن آن را انجام دهد، ولى در مورد قضاى روزه اگر به هيچ وجه تا آخر عمر نتواند، بايد وصيّت کند که از مال خودش براى قضاى آنها اجير بگيرند، بلکه اگر مال نداشته باشد ولى احتمال بدهد کسى بدون آن که چيزى بگيرد آنها را انجام مىدهد، باز هم واجب است وصيّت نمايد.
س: الف) نمازگزارى در ركعت سوم تشهّد و سلام را مىگويد و در حين گفتن ذكر سلام متوجه مىشود ركعت چهارم را نخوانده است. حال حكم نمازش چيست؟ ب) با توجه به سؤال قبل اگر بعد از اتمام ذكرِ سلام سريعاً بفهمد ركعت چهارم را نخوانده است آيا بايد نماز را دوباره بخواند؟
ج: الف) بايد بلند شود و رکعت چهارم را بخواند و تشهّد و سلام نماز را بدهد و بعد دو سجده سهو براى سلام بىجا بجا آورد. ب) اگر هنوز کارى نکرده که نماز باطل شود، يعنى پشت به قبله نکرده و وضوى خود را هم باطل نکرده، بايد مثل مسأله قبل عمل کند.
**********************************
احکام سازمانی
س: فرماندهان و مدیرانی که به نظر خود توانایی، مهارت و علم کافی برای انجام وظیفه ای که به آنها محول می شود ندارند، آیا واجب است از پذیرش مسئولیت امتناع کنند یا تشخیص مقامات بالاتر که انتصاب را انجام می دهند کافی است؟
ج: اگر مقامات بالاتر شخصی را برای جایگاهی مناسب دانستند، لکن خود آن شخص خود را واجد شرائط نمی داند، باید نظرش را به مقامات تصمیم گیرنده منتقل نماید، اگر پذیرفتند تکلیف از او ساقط است، اما اگر پس از استماع نظر وی همچنان اورا واجد شرایط دانسته و حکم مسئولیت را صادر کردند، امتناع جایز نیست.(کتاب فقه سازمانی. احکام فرماندهی. پژوهشگاه امام صادق (ع)
**********************************
احکام خانواده
س: ما در يك كشور خارجى زندگى مىكنيم اينجا آقايان همه وظايف و امور خانه را به عهده زنان گذاشتهاند و زنان در خانه براى خود وقت هيچ فعاليتى ندارند و مواقع تفريح هم براى آنها فراهم نمىکنند، اين چه حکمى دارد؟
ج: همسران مجاز نيستند زنان خود را مکلف به انجام کارهاى خانه کنند، و زنان شوهردار در کارهاى شخصى خود آزاد هستند و نسبت به شوهرانشان هيچ تکليفى زائد بر اداى حقوق زناشويى ندارند.
**********************************
واژه شناسی فقهی
واژه يد : در اصطلاح، سيطره و سلطه بر چيزى است؛ بطورى كه بتواند آن را هر طور كه مىخواهد استفاده كند.
واژه يد امانى : در اختيار داشتن مال به اذن مالك يا حاكم شرع به خاطر مصلحت در حالى كه در برابر خسارت احتمالى ضمانتى نيست.
واژه يد ضمان : در اختيار داشتن مال بدون اذن مالك يا حاكم شرع كه در برابر خسارت احتمالى ضمانت وجود دارد؛ مانند يد غاصب
منبع: سایت اطلاع رسانی مقام معظم رهبری-بخش استفتائات جدید و اصطلاحات فقهی