شرایط وجوب وصحت روزه(1-ضروری نبودن روزه)
فَمَن کَانَ مِنکُم مَّرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ ... (بقره، آیه ۱۸۴)
مقدمه:برای روزه همچون سایرعبادات سه نوع شرط وجوددارد: 1-شرایط وجوب روزه:مانند:1. بلوغ.۲. عقل.۳. قدرت.۴. بیهوش نبودن.۵. مسافر نبودن.۶. حایض و نفسا نبودن.۷. ضرری نبودن روزه. ۸. حرجی نبودن روزه. یعنی روزه بر افرادی واجب است که واجد شرایط فوق باشند، بنابراین روزه بر کودک نابالغ، دیوانه، بیهوش، فردی که توانایی گرفتن روزه ندارد، مسافر، زن حایض و نفسا، کسی که روزه برای او ضرر یا حرج(مشقت زیاد) دارد واجب نیست. 2-شرایط صحت روزه: مانند:.1. اسلام. ۲. ایمان. ۳. عقل. ۴. بی هوش نبودن. 5. مسافر نبودن. 6. حایض و نفسا نبودن. ۷. ضرری نبودن. 8 . داشتن نیت. ۹. ترک مفطرات یعنی روزه از افرادی صحیح است که واجد شرایط فوق باشند، بنابراین روزهی کافر، دیوانه، بی هوش، مسافر، حایض و نفسا، روزه یی که برای فرد ضرر دارد، یا در آن نیت روزه نکرده یا یکی از مفطرات را عمداً انجام داده باطل است. 3-شرایط کمال روزه: یعنی اموری که نشان دهندة ارزش والاتر و محتوای بهتر و تأثیر بیشتر روزه است،مانند کنترل اعضا وجوارح درحال روزه قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ يَا مُحَمَّدُ إِذَا صُمْتَ فَلْيَصُمْ سَمْعُكَ وَ بَصَرُكَ وَ لِسَانُكَ وَ لَحْمُكَ وَ دَمُكَ وَ جِلْدُكَ وَ شَعْرُكَ وَ بَشَرَتُكَ فَلاَ يَكُنْ يَوْمُ صَوْمِكَ كَيَوْمِ فِطْرِكَ. چون روزه مىگيرى گوش و چشم و زبان و گوشت و پوست و خون و موى تو روزه بدارد و روزى كه روزه مىگيرى چون روزى كه روزه نمىگيرى نباشد . نکته: برخی از شرایط وجوب وصحت باهم مشترک هستند مانند ضرری نبودن روزه که اگر روزه برای کسی مضرباشد هم واجب نیست واگر بگیردصحیح نیست. بحث اول ازشرایط وجوب وصحت: ضرری نبودن روزه است 1)ملاک تأثیر روزه در ایجاد بیماری یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن، تشخیص خود روزهدار نسبت به خودش است، بنابر این اگر پزشک بگوید روزه ضرر دارد، اما او با تجربه دریافته است که ضرر ندارد باید روزه بگیرد، همچنین اگر پزشک بگوید روزه ضرر ندارد ولی او بداند روزه برایش ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد نباید روزه بگیرد. 2-کسی که میداند روزه برای او ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست بلکه حرام است، خواه این یقین و خوف از تجربهی شخصی حاصل شده باشد یا از گفتهی پزشک امین یا از منشأ عقلایی دیگر 3-هرگاه عقیدهاش این بودکه روزه برای او ضرر ندارد وروزه گرفت وبعدفهمیدروزه برای اوضرر داشته باید قضای آن را به جا آورد.
4-پزشکانی که بیماران را از روزه گرفتن به دلیل ضرر داشتن منع میکنند گفتهی ایشان در صورتی معتبر است که اطمینان آور باشد یا باعث خوف ضرر شود ؛بنابراین،اگر پزشک امین نباشد و گفته او هم اطمینان آور نباشد و باعث خوف ضرر نشود، گفته او اعتباری ندارد .
احکام روزه دردوران ویروس کرونا:
س1) از طرفی بنا به نظر متخصصان بهداشت برای پیشگیری از گرفتار ویروس کرونا شدن باید سیستم دفاعی بدن را تقویت نمود و از جانبی خاصیت روزه گرفتن تحلیل رفتن قوا و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن است، با این وصف، حکم روز گرفتن در ماه مبارک رمضان چه می شود؟
ج) افراددرموضوع روزه برسه گروه تقسیم می شوند:
1-کسانی که بیمارندو قطعاً روزه برای آنها ضرر دارد و روزه گرفتن موجب شدت بیماری و یا تأخیر در سلامتی آنان می شود، برای این گروه روزه گرفتن واجب نیست بلکه جایز هم نیست ،چرا که صحت روزه متوقف بر این است که برای روزه دار واقعاً ضرر نداشته باشد؛ اینها کسانی هستند که در گذشته هم که خبری از کرونا نبود امکان روزه گرفتن نداشته و روزه بر ایشان واجب نبود بلکه جایز نبود.
2- افرادی که جزء گروه های پر خطر هستند و به آنان بیماران زمینه ای اطلاق می شود، مانند مبتلایان به بیماریهای قلبی عروقی، فشارخون، بیماران سرطانی...، این گروه موظفند با مراجعه به پزشک معالج و مشورت با آنان تکلیف خود را روشن نمایند و چنانچه پزشک حاذق متدین آنها را از گرفتن روزه منع نمود، نباید روزه بگیرند و حکم گروه اول راپیدا می کنند.
3- افراد سالم که احتمال می دهند که روزه گرفتن موجب تحلیل قوا و تضعیف سیستم ایمنی بدن آنها شودواین امررامجوزی برای ترک روزه می دانند،ولکن این احتمال نادرست است و مجوزی برای ترک روزه نمی باشد؛ بخصوص که بنا به نظر پزشکان متخصص نه تنها روزه هیچ گونه تأثیری در تحلیل قوا و تضعیف سیستم ایمنی بدن انسان های سالم نداردکه برعکس سیستم دفاعی بدن را تقویت می کند و لذا روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان نمی تواند با این گونه احتمالات و احیاناً خوف از ابتلای به ویروس کرونا مجوزی برای ترک روزه باشد.
س2) ملاک تشخیص روزه ی ضرری و اینکه روزه موجب افزایش بیماری شود چیست؟
ج) ملاک تأثیر روزه در ایجاد بیماری یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن تشخیص خود روزه دار نسبت به خودش است و یا یقین به ضرر و افزایش بیماری از نظر پزشک متخصص است که از گفته وی، خوف ضرر پیدا کند و در این صورت نباید روزه بگیرد؛با این وصف اگر پزشک امین نباشد و گفته او هم اطمینان آور نباشد و باعث خوف ضرر نشود، نظرش اعتباری ندارد و باید روزه بگیرد.
س3) در چه زمانی خوف ضرر مجوز در ترک روزه می باشد؟
ج) در صورتی که خوف ضرر منشأ عقلایی داشته باشد یعنی عقلای جامعه احتمال ابتلا را تایید نمایند و ضرر قطعی داشتن را پزشکان متدین و حاذق و امین تصدیق نمایند که در این صورت روزه گرفتن برای فرد واجب نیست، بلکه جایز هم نمی باشد.
س4) اگر احتمال ابتلای به بیماری و ویروس عقلایی باشد ولی فرد بتواند با تغییر شرایط مانند ماندن در منزل، رعایت نکات بهداشتی و مصرف غذاها و نوشیدنی های تقویتی احتمال متعارف ضرر را دفع کند، وظیفه چیست؟
ج) در صورتی که ایجاد چنین شرایطی موجب مشقت شدید برای فرد نشود باید با فراهم نمودن زمینه دفع ابتلای اقدام و روزه بگیرد.
س5) اگر رفتن به سرکار ضروری باشد و فرد نتواند در منزل بماند و امردائر باشد بین رفتن سرکار و ترک روزه و ماندن در منزل و روزه گرفتن تکلیف چیست؟
ج) در صورتی که بتواند باید کار را رها وازفعالیت روزانه صرف نظر نماید و روزه بگیرد؛ولی چنانچه شرایط به گونه ای باشد که حتما باید سر کار برود و به دلایلی صرف نظر کردن از آن ممکن نباشد، دراین صورت باید روزه بگیرد و اگر روزه در بین روز برای وی حرجی شد و یا اطمینان پیدا کرد که به ویروس گرفتار می شود افطار کند، اما به هیچ وجه نمی تواند صرفاً به این احتمال و دلیل که بعداً روزه حرجی می شود روزه را از ابتدای روز افطار کند.
س6) پزشکان متخصص یکی از راه هایی که احتمال ابتلای به ویروس را کاهش می دهد و مرتفع می سازد، نوشیدن آب در دوره های نزدیک به هم می دانند که به خاطر جلوگیری از کمبود آب بدن و نیز خشکی حلق توصیه می کنند،آب بنوشد، از طرفی در روزه ماه مبارک رمضان در حال روزه دهان خشک و آب بدن کاهش پیدا می کند، آیا این امر مجوزی برای ترک روزه و مانعی برای وجوب روزه نمی شود؟
ج) این امر مانع وجوب روزه نمی شود مگر در مورد افرادی که خوف عقلایی داشته باشند که اگر روزه بگیرند به خاطر این موضوع بیماریشان شدت پیدا کند مثل افرادی که سنگ کلیه دارند و روزه می تواند به کلیه آنها آسیب وارد کند و یا اهل خبِره در امور پزشکی تشخیص دهند که فردخاصی برای عدم ابتلای به ویروس کرونا لازم باشد بطورمدام مقداری آب بنوشد، در این صورت وجوب روزه این نوع افراد ساقط می شود مگر آن که با ماندن در خانه بتوانند از ابتلای به آن مصون بمانند که در این صورت باید در منزل بمانند و مانع ابتلای به ویروس شوند وروزه بگیرند.
س7) آیا افرادی که از روزه گرفتن معاف شده اند و پزشکان متخصص نظرشان این است که نباید روزه بگیرند مجازند در ملاء عام اقدام به روزه خواری کنند؟
ج) کسانی به واسطه عذر نمی توانند روزه بگیرند مجاز به روزه خواری در ملاء عام نیستند بلکه موظفند حرمت ماه رمضان را حفظ کنند.
س8) جویدن آدامس و مکیدن کندور برای روزه داربه منظورتری حلق چه حکمی دارد؟
ج) اگر چیزی وارد حلق نشود[یعنی شکروشیرینی آن جویده وتمام شده باشد وعصاره بدون طعم آن مانده باشد]،مانعی ندارد؛ولی مکیدن کندور روزه را باطل می کند.
دریافت نشریه موازین شماره 247 (مخصوص چاپ)
|