س1) گاهی با منکری مواجه می شویم که امکان نهی ازآن وجود دارد، ولی یقین نداریم که آیا شرایط لازم وجود دارد یا نه، تکلیف چیست؟
ج) امر به معروف و نهی از منکر با چهار شرط زیر واجب میشود و در صورت عدم یقین واجب نیست.
شرط اول ، علم به معروف و منکر است، یعنی امر و نهیکننده باید معروف و منکر را بشناسد، و الا امر به معروف و نهی از منکر واجب نیست .
شرط دوم ، احتمال تأثیر است، یعنی امر و نهیکننده احتمال بدهد که امر و نهی او اثر دارد، ولو در آینده.
شرط سوم اصرار بر گناه است، یعنی شخص گناهکار بر استمرار گناه اصرار داشته باشد. چنانچه معلوم شود که وی بدون این که امر و نهی شود، خود معروف را بجامیآورد و منکر را ترکمیکند،امرونهیواجبنیست.
و شرط چهارم، امر و نهی مفسده نداشته باشد، یعنی اگر امر و نهی موجب شود که به شخص امر و نهیکننده و یا به مسلمان دیگر مفسدهیی از قبیل ضرر جانی و یا آبرویی و یا مالی برسد، در اینجا امر و نهی واجب نیست.البته مکلف موظف است بین مفسدهی امر و نهی و مفسدهی ترک امر و نهی مقایسه کند و سپس به آنچه مهمتر است عمل نماید. (قاعده اهم و مهمّ)
س2) وظیفه مادرقبال منکراتی که دراماکن عمومی مشاهده میکنیم چیست؟
ج) باید ضمن دوری از ابتلا به مفاسد، در صورت امکان و تحقق شرایط، امر به معروف و نهی از منکر نمائید.
س3) منکراتی را مشاهده میکنیم که احیانا خود نیز بدان گرفتار هستیم، در این صورت وظیفه چیست؟
آیا مبتلا بودن به منکرات، مجوز ترک امر به معروف و نهی از منکر میشود؟
ج)در امر به معروف و نهی از منکر وضعیت امر و نهی کننده شرط نیست، پس امر و نهی با وجود شرائط بر شخص گناهکار هم واجب است، همانگونه که عمل به واجب و ترک گناه بر وی واجب است.
س4) در امر و نهی زبانی، آیا مجازبه تندی وخشونت نسبت به انجام دهنده منکر هستیم، ویافقط باید بازبان نرم ولین سخن بگوییم؟
ج) امر و نهی لسانی، درجاتی دارد، اگر با پایینترین درجه و آرامترین لحن میتوان به مقصود رسید، نباید اقدام به درجهی بالاتر کرد. این درجات بر حسب شدت و ضعف و بر حسب انواعی که دارند بسیارند. برخی از آنها عبارتند از: ارشاد کردن، تذکر دادن، موعظه کردن، مصالح و مفاسد و سود و زیانها را بر شمردن، بحث و مناظره کردن، تا درجه با تهدید صحبت کردن.
س5) آيا وظيفه افراد در امر به معروف و نهى از منکر اين است که فقط به امر به معروف و نهى از منکر زبانى اکتفا کنند؟ ویادرصورت بی اثربودن، میشود نسبت به مراحل بعدی اقدام نمایند؟
ج) با توجه به اينکه در زمان حاکميت نظام مقدس جمهوری اسلامى مىتوان مراتب ديگر امر به معروف و نهى از منکر را به نيروهاى امنيتى داخلى (پليس) و قوهقضائيه واگذار کرد، بهخصوص در مواردى که براى جلوگيرىاز ارتکابمعصيتچارهاىجزاعمالقدرتنیست. لذا عامّه مردم به تذکر زبانى اکتفا کنند، و در صورت نياز به توسل به زور، موضوع را به مسئولين ذيربط در نيروى انتظامى و قوه قضائيه ارجاع دهند.
س6) وظيفه خانم در برابر همسرش که خمس يا زکات اموالش را نمی پردازند، چيست؟ آیا مجاز است از مال شوهر استفاده کند؟
ج. هنگام مشاهده ترک معروف يا انجام حرام توسط شوهر، بر زن واجب است در صورت تحقق شرایط امر به معروف و نهی از منکر کند، ولى استفاده از اموال اشکال ندارد، مگر آنکه يقين به وجود خمس يا زکات در خصوص مالى که مصرف مىکند باشد، که در اين صورت واجب است که از ولىّ امر خمس و زکات نسبت به آن مقدار اجازه بگيرند.
س7)خود به مسائل شرعى و امور دينى اهميت فراوانى مىدهم ، ولى متأسفانه همسرم به مسائل دينى اهميت چندانى نمىدهد، وظيفه من در برابر او چيست؟
ج. وظيفه شما فراهم نمودن زمينه اصلاح او به هر وسيله ممکن است، و بايد از هرگونه خشونت که حاکى از بداخلاقى و ناسازگارى شما باشد، خوددارى کنيد.
شرکت در مجالس دينى و رفت و آمد با خانوادههاى متديّن تأثير بسيار زيادى در اصلاح او دارد.
س8) حکم اقدام به برخی اعمالی که از مظاهر فرهنگ بیگانه می باشد مانند به گردن آويختن صليب طلايى توسط بعضى از مردان، و يا استفاده بعضى از زنان از مانتو با رنگهاى زننده چیست؟ دیگران نسبت به آنان چه وظیفهئی دارند؟
ج. پوشيدن طلا يا آويختن آن به گردن بر مردان مطلقاً حرام است، و پوشيدن لباسهايى که از نظر دوخت يا رنگ آنها و همچنين استفاده از زيورآلاتى که استعمال آن تقليد از فرهنگ تهاجمى دشمنان اسلام و مسلمين محسوب میشود، جايز نيست، و بر ديگران واجب است که در برابر اينگونه مظاهر فرهنگى تقليدى از بيگانگان مبادرت به نهى از منکر زبانى کنند.
س9) فرزندان درمقابل معصیت و بی مبالاتی والدین چه وظیفهای در مورد نهی از منکر دارند؟
ج. واجب است با رعایت شرائط با زبان نرم و مراعات احترام پدر و مادر، امر به معروف و نهى از منکر کنند.
س10) اگر برخی از اقوام انسان مرتکب معصیت شود
لااُبالى باشد، تکليف ما نسبت به رابطه با آنان چيست؟
ج) واجب است از اعمال خلاف شرع آنان اظهار تنفّر کنيد و به هر روش که مفيد و مؤثر مىدانيد، موعظه کنيد، ولى قطع رحم، جايز نيست. بلی چنانچه احتمال داده شود که ترک معاشرت با آنان موقتاً موجب خوددارى از ارتکاب معصيت مىشود، به عنوان امر به معروف و نهى از منکر واجب است.
س11) یادگیری احکام و مسائل شرعی مربوط به امر به معروف و نهی از منکر بر مسلمانان واجب است یا خیر؟
ج) نظر به اینکه یاد گرفتن احکام و مسائل شرعی که انسان غالباً به آنها احتیاج دارد و مبتلابه می باشد، واجب است، لذا یاد گرفتن احکام امر به معروف و نهی از منکر بعنوان یکی از موضوعات مورد نیاز، لازم و واجب است.
س12) اگر طبق شرائط امر به معروف و نهی از منکر بر انسان واجب شود ولی غفلت یا کوتاهی کند، آیا جبران آن واجب است؟
ج) در صورتی که شرائط باقی باشد و امکان انجام این واجب و دسترسی وجود داشته باشد واجب است انجام دهد.
الإمامُ الباقرُ(ع):
إنَّ الأمرَ بِالمَعروفِ و النَّهيَ عَنِ المُنكَرِ سَبيلُ الأنبياءِ، و مِنهاجُ الصُّلَحاءِ، فريضَةٌ عَظيمَةٌ بِها تُقامُ الفَرائضُ،
و تَأمَنُ المَذاهِبُ، و تَحِلُّ المَكاسِبُ،
و تُرَدُّ المَظالِمُ ، و تَعمُرُ الأرضُ ،
و يُنتَصَفُ مِنَ الأعداءِ، و يَستَقيمُ الأمرُ.
امام باقر(ع):
همانا امر به معروف و نهى از منكر:
راه پيامبران، شيوه نيكوكاران، فريضه بزرگى است كه ديگر واجبات به واسطه آن برپا مى شود،
و راه و روشها امن و درآمدها حلال مى شود
حقوق و اموالِ به زور گرفته شده بر مى گردد.
زمين آباد و از دشمنان انتقام گرفته مى شود
و كارها سامان مى پذيرد.
(كافي، ج۵، ص۵۶، ح۱)
|